ကြန္ပ်ဴတာသုံးစြဲမႈ သက္တမ္း အေတာ္အသင့္ရင့္လာလွ်င္ Zip ဖိုင္ႏွင့္ ေတြ႕ရပါေတာ့မည္။  Zip ဖိုင္ဆုိသည္ မွာ အရြယ္အစား ေသးငယ္ေအာင္ ကြန္ပ်ဴတာနည္းပညာျဖင့္ ခ်ဳံ႕သြင္းထားေသာ ဖိုင္အမ်ဳိးအစား ျဖစ္ ပါသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ကိုယ္ပိုင္ ကြန္ပ်ဴတာသုံးစြဲမႈ တြင္က်ယ္လာသည့္ ၂၁ ရာစုအဝင္တြင္ ဤဖိုင္ အမ်ဳိးအစား အေတာ္မ်ားမ်ားကို ေတြ႕ခဲ့ၾကရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္တြင္ ယင္းထက္ ပိုမို၍ ခ်ဳံ႕အားေကာင္းေသာ အမ်ဳိးအစားျဖစ္သည့္ RAR ဖိုင္အမ်ဳိးအစားကို အသုံးျပဳလာၾကပါသည္။ RAR ဖိုင္ဆုိသည္မွာလည္း Zip ဖိုင္ အမ်ဳိးအစား တစ္ခုပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ကြာျခားခ်က္မွာ RAR က အခမဲ့မရႏုိင္ဘဲ Zip က Windows ပိုင္ဆုိင္သူတုိင္း အခမဲ့ရႏိုင္သည့္ အခ်က္ျဖစ္ပါသည္။

Windows ပိုင္ဆုိင္သူတုိင္း ႐ိုး႐ိုးဖိုင္တစ္ခုကို Zip လုပ္၍ အျခားသူတစ္ဦးထံ ေပးပို႔ႏိုင္ၿပီး ထိုသူကလည္း Windows ကြန္ပ်ဴတာ သုံးသည္ဆုိပါက ယင္းဖိုင္ကို အလြယ္တကူ ဖြင့္ၾကည့္ႏုိင္ျခင္းမွာလည္း အားသာ ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ ႐ိုး႐ိုး data ဖိုင္မ်ားကို Zip ျပဳလုပ္ၿပီး သိုေလွာင္ျခင္းအားျဖင့္ Hard drive ေပၚတြင္ ေနရာ အစား သက္သာေစပါသည္။ အေတာ္အသင့္ အရြယ္အစားႀကီးေသာ စာဖိုင္မ်ားႏွင့္ ေဆာ့ဖ္ဝဲဖိုင္မ်ားကို အျခားသူတစ္ဦးဆီသို႔ အင္တာနက္မွ တစ္ဆင့္ေပးပို႔လွ်င္ uploading ၌ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာေစပါသည္။ Downloading ရယူသူကလည္း အခ်ိန္ကုန္ သက္သာပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ Gmail သည္ exe ဖိုင္မ်ားကို သူ႔ထဲမွေန၍ ပို႔ခြင့္မျပဳေသာ္လည္း Zip လုပ္ထားေသာ exe ဖိုင္မ်ားကို ပို႔ခြင့္ျပဳျခင္းမွာလည္း အထူးအခြင့္အေရး တစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။

ကြန္ပ်ဴတာသုံးစြဲသူ သက္တမ္းႏုေသးသူ အေတာ္မ်ားမ်ားက Zip ဖိုင္ ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ အထူးေဆာ့ဖ္ဝဲ တစ္ခု သီးျခားလိုအပ္မည္ဟု ထင္တတ္ၾကပါသည္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ မတုိင္မီကဆိုလွ်င္ ထုိအခ်က္ မွန္ေကာင္းမွန္ႏုိင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ Windows XP မွ ေနာက္ပိုင္းထြက္ Windows Version အားလုံးတြင္ ဖုိင္တစ္ခုကို zip ျပဳလုပ္ႏုိင္သည့္ အခြင့္အလမ္းႏွင့္ Zip ျပဳလုပ္ထားသည့္ဖိုင္က မူလဖိုင္အျဖစ္ သို႔ ေရာက္ေအာင္ ျပန္ျဖည့္ႏုိင္သည့္ အခြင့္အလမ္းတုိ႔ကို ေပးအပ္ထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စာ႐ႈသူ သည္ Windows XP သို႔မဟုတ္ Vista သို႔မဟုတ္ 7 တစ္ခုခုကို သုံးလွ်င္ Zip ဖိုင္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စြမ္းေဆာင္ရည္တုိ႔ကို အလိုအေလ်ာက္ ရရွိပါလိမ့္မည္။ ထုိစြမ္းရည္တု႔ိကို အသုံးျပဳရသည္မွာလည္း လြယ္ကူပါသည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ Zip ဖိုင္ ျပဳလုပ္ပုံ၊ ျပဳလုပ္ၿပီး Zip ဖိုင္ကို ျပန္ဖြင့္ပုံ၊ Zip ဖိုင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲပုံတုိ႔ကို ဦးစားေပး၍ တင္ျပသြားပါမည္။

ပထမဦးဆုံး တင္ျပမည့္အခ်က္မွာ Zip ဖိုင္တစ္ခုကို ဖန္တီးျခင္း ျဖစ္သည္။ ဖုိင္ သို႔မဟုတ္ ဖိုလ္ဒါတစ္ခုကို Zip ျပဳလုပ္ျခင္း တစ္နည္းဆုိရလွ်င္ ဖိုင္အရြယ္အစား ေသးငယ္သြားေအာင္ သိပ္သြင္းျခင္းမွာ အလြန္လြယ္ကူပါသည္။ Windows XP မွာ ျဖစ္ေစ၊ Vista မွာ ျဖစ္ေစ၊ 7 မွာ ျဖစ္ေစ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ အတူတူျဖစ္ပါသည္။ မိမိအသြင္ေျပာင္းလိုေသာ ဖိုင္သို႔မဟုတ္ ဖုိလ္ဒါတစ္ခုကို ညာကလစ္တစ္ခ်က္ ေထာက္ ပါ။ Drop down list တစ္ခုက်လာပါမည္။ က်လာေသာ ဇယားကြက္ထဲမွ send to သို႔ သြားပါ။ ၿပီးလွ်င္ Compressed (zipped) folder ကို ေရြးေပးပါ။ မိမိေရြးခ်ယ္လိုက္ေသာ ဖိုင္ကို Windows က ခ်က္ခ်င္းပင္ ဖိသိပ္သြင္းသည့္အလုပ္ (Compression) လုပ္ေပးပါသည္။ ဖိုင္အမ်ဳိးအစားေပၚမူတည္၍ အမ်ားဆုံး ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ပိုမုိေသးငယ္သြားေသာ ဖိုင္ကို ေတြ႕ရပါသည္။

Data ဖိုင္မ်ား Web Page မ်ားမွာ ပို၍ သိသာပါသည္။ ဓာတ္ပုံႏွင့္ ႐ုပ္ပုံဖုိင္မ်ားအား Zip လုပ္ရာတြင္ အရြယ္အစား သိသိသာသာ ေသးငယ္သြားမႈကို မေတြ႕ရပါ။ ဖိုင္တစ္ခုကို ျဖစ္ေစ၊ ဖိုင္ အေတာ္အသင့္ပါေသာ ဖိုလ္ဒါတစ္ခုကို ျဖစ္ေစ Zip ဖိုင္ဘဝသို႔ ေျပာင္းလဲရာတြင္ အျမန္ႏႈန္း သိသိသာသာ ကြာျခားမႈမရွိပါ။ ဖိုင္တစ္ခုကိုျဖစ္ေစ၊ ဖုိလ္ဒါတစ္ခုကို ျဖစ္ေစ Zip လုပ္ရာတြင္ file extension (.zip) ပါဝင္ေသာဖိုင္ သို႔မဟုတ္ ဖိုလ္ဒါတစ္ခုကို ရရွိပါမည္။ Zip ဖိုင္ သို႔မဟုတ္ ဖုိလ္ဒါ၏ အမည္မွာ မူရင္းဖိုင္ႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ အရြယ္ေသးေအာင္ ဖိသိပ္သြင္းထားျခင္းသာ ကြာျခားပါမည္။ Zip လုပ္ခြင့္ရွိေသာ Windows အားလုံးတြင္ File icon မွာလည္း အတူတူ ျဖစ္ပါသည္။ မူလဖိုင္ေပၚတြင္ အက်ႌမွာတပ္သည့္ ဇစ္ပုံေလး တပ္လ်က္ေတြ႕ရပါမည္။

ယေန႔အခ်ိန္တြင္ Windows သုံးစြဲသူ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ Winrar ေဆာ့ဖ္ဝဲကို သုံးစြဲေနၿပီျဖစ္သျဖင့္ ယင္းေဆာ့ဖ္ဝဲ တင္ထားပါက ဖိုင္ icon ေပၚတြင္ အက်ႌဇစ္တပ္ထားသည့္ပုံကို ေတြ႕ရမည္မဟုတ္ဘဲ စာအုပ္ေလး ၃ အုပ္ထပ္ထားသည့္ပုံကိုသာ ေတြ႕ရပါမည္။ Zip ကို သက္ဆုိင္ရာ ေဆာ့ဖ္ဝဲက ကိုင္တြယ္ျခင္းကို ခြင့္ျပဳပါမည္လားဟု ေမးၿပီး အသြင္ေျပာင္းေပးလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ Winrar ကလည္း Zip လုပ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ဤသို႔ျဖစ္သြားျခင္းဟု မွတ္ယူႏုိင္ပါသည္။ Zip ျပဳလုပ္ထားေသာ ဖိုလ္ဒါတစ္ခုထဲတြင္ မည္သည့္အရာမ်ား ပါဝင္ေနသည္ကို ၾကည့္ရန္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထုိဖုိင္မ်ားကို မူရင္းဖိုင္ကဲ့သို႔ပင္ ဖြင့္လွစ္ရန္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း လုပ္ရသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မွာလည္း လြယ္ကူပါသည္။ အ႐ိုးရွင္းဆုံး နည္းလမ္းမွာ Zip ဖိုင္ေပၚတြင္ ဘယ္ကလစ္ ႏွစ္ခ်က္ေခါက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ယင္းဖိုလ္ဒါထဲတြင္ ပါဝင္သမွ် အရာတုိ႔ကို Windows explorer ထဲတြင္ လာ၍ဖြင့္ျပပါမည္။ ဖိုလ္ဒါထဲရွိ ဖိုင္တုိ႔ကို မူရင္းဖိုင္ျမင္ရသကဲ့သို႔ပင္ ျမင္ရပါလိမ့္မည္။ မူရင္းဖိုင္ ဖြင့္သကဲ့သို႔ပင္ ဖြင့္၍ ရပါလိမ့္မည္။ ဖိသိပ္သြင္းထားျခင္း မရေသာ ဖုိလ္ဒါ (Uncompressed folder) အျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္း သြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ တကယ္တမ္းတြင္ Zip ဖိုင္တစ္ခုအား ဖြင့္လိုက္လွ်င္ အျခားေသာဖိုင္ သို႔မဟုတ္ ဖုိလ္ဒါတစ္ခုလိုပင္ လာေရာက္ျပသသည္ကို ေတြ႕ရပါမည္။ ဥပမာဆုိရလွ်င္ Zip ဖိုင္ဘဝေရာက္ေနေသာ ဖိုလ္ဒါတစ္ခုကို ဘယ္ကလစ္ႏွစ္ခ်က္ႏွိပ္၍ ဖြင့္လွ်င္ ႐ိုး႐ိုးသာမန္ဖုိလ္ဒါတစ္ခုကို ဖြင့္ၾကည့္လိုက္သလိုပင္ ျမင္ရပါမည္။ Windows ႏွင့္ တြဲခ်ိတ္ထားေသာ Application အား Zip ဖိုင္တြင္ ပါဝင္ေနေသာ အရာမ်ားအား ဖြင့္ျပရန္ ေစခိုင္းလိုက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အမွန္အားျဖင့္ ဆုိရလွ်င္ Windows  သည္ Zip ဖိုင္ကို အလြန္လ်င္ျမန္စြာ ဆြဲဖြင့္ၿပီး အတြင္းရွိ ဖိသိပ္ထားေသာ ဖိုင္မ်ားကို အလြန္လ်င္ျမန္စြာ ျဖည္ခ်လိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ျမန္လြန္းသျဖင့္ ေနာက္ကြယ္မွ ျမင္ကြင္းကိုေတြ႕လိုက္ရမည္ မဟုတ္ပါ။ Zip ဖိုင္တစ္ခု ဖြဲ႕စည္းၿပီးလွ်င္ ေနာက္ထပ္ဖိုင္မ်ားကို Zip ဖိုင္ အျဖစ္ျပဳလုပ္ေရးမွာလည္း ပိုမိုလြယ္ကူလာပါသည္။ မိမိ Zip ျပဳလုပ္လိုေသာ ဖုိင္အသစ္မ်ားကို တစ္ခုစီ ေရြးခ်ယ္၍ ေမာက္စ္ ဘယ္ကလစ္ ဖိေထာက္ၿပီးဆြဲလာပါ။ Zip ျပဳလုပ္ၿပီးသားဖိုင္ icon အေပၚတည့္တည့္ ေရာက္လွ်င္ လႊတ္ခ်လိုက္ပါ။ ယင္းဖိုင္အားလုံး Zip ဖိုင္ဘဝသို႔ ေျပာင္းလဲသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ Zip ဖိုင္တစ္ခုအား ဖြင့္ထားၿပီး အေနအထားတြင္ရွိပါက ယင္းဆီသို႔ေရာက္ေအာင္ ပို႔လိုက္ေသာ ဖိုင္မွန္သမွ် သည္လည္း Zip ဖိုင္စာရင္းထဲသို႔ ေရာက္သြားမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ Zip ဖိုင္အား ဖြင့္ထားၿပီးေနာက္ ယင္းဖုိလ္ဒါအတြင္းမွ ဖိုင္မ်ားအားဆြဲယူ၍ အျခားေနရာတြင္ သြားေရာက္ လႊတ္ခ်လိုက္ျခင္းသည္လည္း extracting မည္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ ဤနည္းလမ္းသည္ Windows Explorer က ျပဳလုပ္ေပးေသာ နည္းလမ္းႏွင့္ အနည္းငယ္ ကြဲလြဲမႈရွိပါသည္။ ဖိုလ္ဒါတစ္ခုရွိ ဖိုင္ကို ဆြဲလာၿပီး အျခားေနရာသစ္တစ္ခု၌ လႊတ္ခ်ျခင္းသည္ ဖိုင္ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းျခင္းကို ျဖစ္ေစပါသည္။ မူလေနရာတြင္ ရွိခဲ့ေသာ ဖိုင္သည္ ေပ်ာက္ပ်က္သြား ၿပီး ေနရာအသစ္တြင္သာ ရွိပါသည္။ Zip ဖိုင္ေအာက္မွ ဖိုင္မ်ားကို ဆြဲယူလာၿပီး အျခားတစ္ေနရာ၌ လႊတ္ခ်လွ်င္ မူလ Zip ဖုိင္ေအာက္၌ ဖိုင္မ်ား က်န္ရွိေနမည္ ျဖစ္သလို ေနရာအသစ္တြင္လည္း မူရင္းဖိုင္ႏွင့္ ကြတ္တိတူေသာ ဖိုင္မ်ား ေရာက္ရွိေနပါလိမ့္မည္။ အကယ္၍ မူလေနရာတြင္ ဖိုင္မ်ား မက်န္ေစလိုဘဲ ေနရာအသစ္တြင္သာ ရွိေစလိုပါက drag and drop လုပ္ခ်ိန္တြင္ Shift key ကို ႏွိပ္ထားရမည္ျဖစ္ပါသည္။ Windows ၏ built- in tool ကိုသုံးၿပီး ဖိုင္မ်ားကို ျဖည္ထုတ္သည့္ နည္းလမ္းကို တစ္မ်ဳိးတစ္ဘာသာ ေတြ႕ရပါမည္။ ထုိနည္းတြင္ ပထမဆုံးအေနျဖင့္ Zip ဖုိင္ေနရာတြင္ ညာကလစ္ တစ္ခ်က္ေထာက္ရပါမည္။ ေပၚလာေသာ ဇယားကြက္ထဲမွ extract all ကို ေရြးခ်ယ္ေပးရပါမည္။

ယင္းေနာက္တြင္ Extraction Wizard က လမ္းၫႊန္သည့္အတုိင္း လုိက္၍ ဖိုင္ျဖည္ခ်မည့္ ေန ရာကို ေရြးေပးရပါမည္။ ထုိေနရာတြင္ Zip ဖိုင္ေအာက္ရွိ ဖိုင္မ်ားအားလုံးကို မူလအေျခအေနသို႔ တစ္ခ်က္တည္း ျဖည္ခ်ေပးပါမည္။ မူလ Zip ဖိုင္မွာမူ မေျပာင္းလဲဘဲ က်န္ရစ္ပါမည္။ Zip ဖိုင္အျဖစ္ အသုံးျပဳျခင္းအားျဖင့္ ဖိုင္အရြယ္အစား က်ဳံ႕ျခင္းကိုသာမက ယင္းဖိုင္မ်ားကို Password မ်ားျဖင့္ ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ အစြမ္းကိုလည္း ရရွိႏုိင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ Windows XP တြင္သာ Zip ဖိုင္ျပဳလုပ္ရင္း password ထည့္သြင္းသည့္ အခြင့္အလမ္းကို ရရွိႏုိင္ပါမည္။ Windows Vista ႏွင့္ 7 တြင္ Zip ဖိုင္၌ Password ထည့္ႏုိင္မည့္ အခြင့္အလမ္းကို Microsoft က ျဖဳတ္ပယ္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ Password ထည့္ရန္အတြက္ Zip ဖိုင္တစ္ခု ဦးစြာဖန္တီးပါ။ ယင္းေနာက္ ယင္းဖိုင္ကို ညာကလစ္ေထာက္ ပါ။ ေပၚလာေသာ ဇယားကြက္မွ Explore ကို ေရြးပါ။ ထုိအခါ Zip ဖိုင္ကို ဖိုလ္ဒါ တစ္ခုအျဖစ္ ျပသပါမည္။ Window Explorer ထဲတြင္ file menu ကိုသြားပါ။ Add a password တုိ႔တြင္ မိမိဆႏၵရွိရာ ႐ိုက္ထည့္ၿပီးေနာက္ OK ကိုႏွိပ္ပါ။ ေနာင္အခါ ယင္း Zip ဖိုင္ကို ဖြင့္လွ်င္ password ထည့္ေပးမွ ပြင့္ပါေတာ့မည္။